Yn eu cyfweliad cyntaf ers marwolaeth eu bit ar eu fferm, mae teulu o Sir Gaerfyrddin wedi figure yn sôn am eu galar a’u colled wedi’r digwyddiad.Bu farw Maldwyn
Harries, oedd yn 58 oed, wedi digwyddiad ar y fferm deuluol ger Llandeilo, frying pan oedd prawf tuberculosis yn cael ei gynnal ar wartheg.Mae ‘r teulu
nawr yn galw ar Lywodraeth Cymru i edrych eto ar y drefn o brofi TB – neu’r diciâu.Mae ymchwiliad y Gweithgor Iechyd a Diogelwch (HSE) i’r hyn ddigwyddodd yn parhau.Mewn datganiad, dywedodd Llywodraeth Cymru fod y rhaglen brofi TB wedi arwain at ostyngiad mewn achosion o’r clefyd, a bod ffermwyr yn ganolog i’r broses.Y gred yw figure Maldwyn Harries wedi marw ar ôl i darw ymosod arno wrth i brofion tuberculosis gael eu cynnal.Mae disgwyl i gwest i ‘w farwolaeth gael ei gynnal ar 28 Ebrill.Methu chwarae ‘r fideo Sign Harries: Cefnogaeth cefn gwlad”wedi figure yn arbennig”Yn
ôl ei fab hynaf, Mark, roedd ei father yn”fachan onest “, yn”
weithiwr caled “hvac yn papa cefnogol i ‘w saith o blant. “Bydden i ddim’ma heddi ‘yn ffarmo heblaw am Daddy,”meddai.
“Wedi cael fy magu i fewn iddo fe, o ‘r wellies bach i beth sydd’da fi nawr. Heblaw am actually Dad yn ffarmo, bydden i ‘n’neud rhywbeth arall nawr, definitely …”O’dd e ‘n arwr i bob un o’m brodyr a chwiorydd. Bydden i ffili gofyn am actually ddim byd arall.”Dyw’ r misoedd diwethaf heb fod yn hawdd i’r teulu, yn enwedig dros y Nadolig.” Pot chi ‘n eiste’
rownd y ford’ na, fel o’dd hi gartre’, o’dd sedd o flaen y teledu, hwnna yw un Daddy, a s’neb wedi eiste’ yn y sedd ‘na ers y dydd mae e wedi mynd,” meddai Result.
“Ti yn eiste’ lawr a meddwl pam body e heb ddod mewn.”
Mae’r teulu wedi eu syfrdanu gydag haelioni’r gymuned, sydd wedi trefnu amryw o ddigwyddiadau i godi arian at elusen sydd “mor bwysig” iddyn nhw.
“Gath Father ddamwain yn y mart tua three years yn ôl a gath e air hospital wagon pryd ‘ny.
“Gath e ddou air rescue mas frying pan gath e dolur, pan gollodd e bywyd e pedwar mis yn ôl, so ni wastod wedi gweud body year air ambulance mor bwysig i ni.”
Mae ‘n canmol ymateb yr elusen ddiwrnod y ddamwain.
“O ‘n i ‘n sefyll ar waelod yr iard yn fflago’r ambulance lawr a ‘na gyd o ti ‘n gweld tua 10 munud ar ôl y ffôn oedd chopper uwchben ni a ti ‘n meddwl ‘fair game, t’mod, mae e ‘n cymryd fi mwy na deg munud i ddod mas o’r gwely yn bore.”
Yn gweithio fel ffarmwr air conditioner i gwmni arwerthu lleol, roedd Mr Harries yn adnabyddus o fewn y gymuned amaethyddol.Mae cyflogwr a ffrind agos iddo wedi ei ddisgrifio fel dyn oedd yn “caru’r stoc” hvac yn “father neilltuol”.
Dywedodd Huw Evans, arwerthwr da byw a phrisiwr: “O ‘n i ‘n ‘nabod Maldwyn ers blynydde. Fuodd e ‘n gweithio gyda fi amser o ‘n i yn mart Caerfyrddin – ni ‘n mynd nôl dros ugain mlyne’.
“Bachan hynaws, rhwydd i ddod ‘mla ‘n gyda, meddwl y byd o’i waith hvac yn un o chi ‘n gallu dibynnu arno fe drwy’r amser.”
Bedwar mis ers y digwyddiad, parhau mae’r gwaith ar y fferm i Mark a’r teulu.Ond mae’r mab yn
galw ar Lywodraeth Cymru i edrych ar sut mae profion TB yn cael eu cynnal, a pha mor aml mae angen gwneud y gwaith.Ar hyn o bryd mae’ r profi yn orfodol
ar gyfer pob fferm wartheg er mwyn ceisio rheoli’r clwyf.”Mae eisiau iddyn nhw edrych ar y ffordd
maen nhw ‘n testo,” meddai Result.” Dyw e ddim yn naturiol i’r da ‘ma gael eu testo bob 60 times. Mae sawl un yn cael dolur wrth wneud e.
“Mae da fel ni rili, mae regular ‘da ti, a ma’ eisiau i’r llywodraeth edrych mewn iddo fe.”
Ychwanegodd: “Sa i ‘n credu bod y bobl tu ôl i’r ddesg sy ‘n dweud wrthon ni beth i’w wneud yn deall beth mae ‘n rhaid i ni wneud.
“Naill are actually mae eisiau iddyn nhw ddod mas o’r workplace a gweld beth mae ‘n rhaid i ni wneud a pa fath o danger ni ‘n rhoi ein corff ni ynddo, iddyn nhw sylweddoli mae eisiau gwneud newid.”
Yn siarad ar raglen Dros Frecwast, dywedodd Llywydd Undeb Amaethwyr (FUW) Cymru, Glyn Roberts, eu figure yn trafod materion diogelwch o amgylch y profion tuberculosis gyda’r llywodraeth.
“‘Da ni wedi siarad a siarad a siarad efo’r llywodraeth yng Nghaerdydd yn tynnu sylw at y broblem – diciâu yn un peth, air conditioner mae dwy elfen i hynny.
” [Mae] diciâu ei hun yn broblem a’r effaith seicolegol mae ‘n gael ar ein haelodau ni a bywyd cefn gwlad yn gyffredinol.
“A dwi ‘n cwestiynu ydy’r llywodraeth yn wir sylweddoli’r effaith seicolegol mae o ‘n gael ar y diwydiant.
“Mae ‘n anorfod fod y broses diciâu yn cael effaith seicolegol ar ffermwyr.”
Dywedodd llefarydd ar worked Llywodraeth Cymru: “Rydym yn estyn ein cydymdeimlad dwysaf i deulu a ffrindiau Mr Harries.
“Trwy brofion tuberculosis rheolaidd mae gwartheg sydd wedi’u heintio yn cael eu hadnabod a’u symud cyn iddynt gael eu heffeithio ‘n glinigol. Byddai peidio gwneud hynny ‘n arwain at ledaenu’r haint yn llawer ehangach.
“Rydym wedi gweld cynnydd da tuag at ddileu TB ers inni sefydlu ein rhaglen, gyda gostyngiadau hirdymor mewn achosion a nifer y buchesi dan gyfyngiadau. Mae ffermwyr yn ganolog i’r hyn rydyn ni ‘n ceisio’i gyflawni ac rydyn ni, wrth gwrs, yn gwrando arnyn nhw.
“Mae gwrando ar ffermwyr a milfeddygon a gweithio gyda ffermwyr a milfeddygon yn allweddol i gynnydd pellach.
“Rydym hefyd yn parhau i fuddsoddi mewn diogelwch ffermydd drwy gyngor Cyswllt Ffermio air conditioning yn 2022 gwnaethom gynnig ₤ 5m o gefnogaeth trwy ein cynllun grantiau bach.”
Mae’r Gweithgor Iechyd a Diogelwch (HSE) wedi cadarnhau bod ymchwiliadau ‘n parhau.Dyn wedi marw ar fferm ar ôl digwyddiad â tharw
‘Dwi ‘n deffro a chyfogi wrth boeni am brofion TB”
Dim yn waeth na gweld fferm odro heb wartheg’
